Gedragsverandering is niet appeltje eitje. Hoe overtuigd je misschien ook bent van het feit dat je jouw eetpatroon misschien zou moeten veranderen, het maakt vaak maar vrij weinig uit. Helaas. En dit betekent voor veel mensen dat ze met een hoop wilskracht een tijdje lang hun eetgedrag weten aan te passen, maar dat ze na een langere periode toch weer in oude gewoontes vervallen. Herkenbaar? Niet gek. Vandaag beantwoord ik dan ook graag de volgende vraag: waarom is het blijvend veranderen van eetgedrag eigenlijk zo moeilijk?

Herkenbaar verhaal?

“Ik ben op bezoek bij mijn familie en er staat een schoteltje met koekjes op de salontafel. Één koekje moet kunnen, denk ik. Ik leef immers voor het merendeel gezond, dus wat maakt dat ene koekje dan nog uit? Maar na het eerste koekje merk ik dat deze toch naar meer smaakt. Ik neem er nog één, twee. Een uurtje later heb ik alweer zoveel trek.  Ik vraag me af hoe dat toch kan na al die koekjes?”

Het is een herkenbaar verhaal voor velen van ons. Dat je na al die koekjes zo snel weer honger krijgt, dat is logisch. Het is wel een verhaal wat buiten de strekking van dit artikel valt, maar het heeft uiteraard te maken met de bloedsuikerspiegel: door het snaaien van de koekjes is je bloedsuikerspiegel flink gestegen. Vervolgens beland je net zo hard in een suikerdip. Het gevolg? Nog meer zin om te snoepen!

Onbewuste gewoonte-dieren

Leven volgens ongeschreven sociale regels

Dat die schaal koekjes daar op tafel staat, is zo gek nog niet! We leven voor een groot deel volgens ongeschreven sociale regels. We zijn opgevoed door onze ouders, en zij weer door hun ouders. Ook kijken we af bij de andere mensen om ons heen. Een koekje bij de thee of koffie is een sociale traditie, een Hollandse traditie. Ik hou daar wel van als sociaal psycholoog zijnde: een groot deel van ons gedrag wordt bepaald door anderen om ons heen. Leuk, hè? En jij dacht nog dat je een eigen wil had? 😉

Soms zetten mensen koekjes op tafel, terwijl ze er eigenlijk zelf ook niet van willen eten. Ze voelen zich sociaal “verplicht” om toch iets bij de koffie of thee te serveren. Het doorbreken van die ongeschreven regels zou betekenen dat je moet nadenken over een vervanger of over wat er gebeurt als je gewoon helemaal niets neer zet. Wat als de visite jouw gezondere snack niet lekker vindt? Of als ze toch liever een koekje hadden gehad? Het is uiteindelijk makkelijker om maar gewoon die ongeschreven regels te volgen!

Getriggerd worden om te eten

Ik volgde recentelijk de training Psyche & Gewicht. Niet om zelf af te vallen, maar omdat ik eetgedrag zo ontzettend interessant vind. Als baby’s geboren worden zijn ze namelijk ontzettend goed in staat om zelf hun eetgedrag zo te reguleren dat ze exact genoeg binnen krijgen. We zijn echter als we ouder worden steeds slechter in deze calorie-restrictie. We eten omdat we ons rot voelen, we eten uit gewoonte of omdat we door iets om ons heen onbewust getriggerd worden om te eten. Zo ontdekte ik tijdens de training o.a. dit filmpje van Charles Duhigg. De auteur van het boek The Power of Habit legt hier heel helder uit hoe iets in onze omgeving ons er soms toe kan zetten om te eten. Ook onderzocht hij hoe hij deze zogenaamde “habit loop” kon veranderen. Trust me, kijk dit filmpje. Hij is het waard!

De macht der gewoonte

Blijvend veranderen van eetgedrag

We eten vaak dat wat we gewend zijn te eten, omdat dat makkelijker is. Omdat we dan niet bewust stil hoeven te staan bij ons eetpatroon. Omdat we dan geen nieuwe recepten hoeven te proberen, of gekke ingrediënten in de supermarkt hoeven te zoeken. We eten wat we eten omdat we weten hoe het smaakt. Omdat we van die vertrouwde smaken houden. Omdat het toevallig voor ons neus staat. We eten om heel veel vastgeroeste gewoontes maar niet te hoeven doorbreken.

Maar mocht je je eetgedrag wel willen veranderen dan kan dat wel. Je kunt ook nieuwe gezonde(!) gewoontes laten inslijten, gelukkig.

Het is dan eerst essentieel om te onderzoeken waarom je eet wat je eet: Wat zijn jouw “desastreuze” eetgewoontes? Op welk moment zijn deze er? Is er iets in de omgeving wat je ertoe zet om te gaan eten? Maar daarnaast is vooral het effect belangrijk: Had je echt honger, of eet je om een andere “beloning” te krijgen?  Wat leverde het eten je op? (Wat was de zogenaamde “reward”, zoals Charles Duhigg het noemt?)

Nieuwe gewoontes aanleren kan wel, maar alleen als je er voldoende tijd in stopt en als je het ook écht zelf wilt.

Wil jij zelf af van ongezonde (eet)gewoontes, of af van eetbuien? Leer met mij jouw gewoontes te veranderen, en te eten uit liefde voor je lijf. Download mijn gratis toolkit Eerste Hulp bij Eetbuien en Emotie eten.